228 Tâi-gí Bûn-ha̍k Chiàn-iâⁿ Chi-ná: Tâi-oân hām Oa̍t-lâm Bûn-ha̍k Kau-liû Kì-sū 二二八台語文學戰贏支那-Chiúⁿ Ûi-bûn (蔣為文)

Tâi-oân Bûn-ha̍k Kok-chè Kau-liû Siong-koan Chu-liāu

台灣文學國際交流相關資料

[Bûn-chiuⁿ 文章1]

228 Tâi-gí Bûn-ha̍k Chiàn-iâⁿ Chi-ná:

Tâi-oân hām Oa̍t-lâm Bûn-ha̍k Kau-liû Kì-sū

二二八台語文學戰贏支那

Chiúⁿ Ûi-bûn

Oa̍t-lâm chèng-hú tī kin-nî 2 goe̍h 16 kàu 20 kí-pān tē 4 kài Oa̍t-lâm Bûn-ha̍k Thui-kóng Tāi-hōe hām tē 3 kài Kok-chè Si-jîn Tāi-hōe, lóng-chóng ū 46 ê kok-ka, 200 gōa ê chok-ka tāi-piáu chhut-se̍k. Tâi-oân mā iû Tâi-bûn Pit-hōe chhōa thoân tāi-piáu Tâi-oân chham-ka chit-ê kok-chè sēng-hōe. Chi-ná chèng-hú ūi-tio̍h khòng-gī chú-pān tan-ūi hām Tâi-oân, lîm-sî chhú-siau chhut-se̍k khai-bō͘ tián-lé, hām in ê Gō͘-chheⁿ-kî mā ùi hōe-tiûⁿ thiat tiāu. Hōe-tiûⁿ soah chhun ROC ê Chhia-lián-kî hām kî-thaⁿ kok-ka ê kok-kî. Che ē-sái kóng sī Tâi-oân ê bûn-ha̍k gōa-kau ê tōa sèng-lī!

Chit pái Tâi-bûn Pit-hōe tāi-piáu-thoân iû Chiúⁿ Ûi-bûn hām Tân Bêng-jîm chhōa thoân. In-ūi lán tn̂g-kî hām chú-pān tan-ūi Oa̍t-lâm Chok-ka Hia̍p-hōe ū kau-pôe, só͘-pái chin siū in ê tiōng-sī. Lán chit pái Tâi-oân thoân lóng-chóng ū 14 ūi tāi-piáu chham-ka. In Tiong-kok kan-taⁿ 4 ê chham-ka oa̍h-tōng, m̄-koh lóng bô chèng-sek chiūⁿ tâi. Chit pái ê oa̍h-tōng sī iû Oa̍t-lâm chāi-tē khoán-thāi, chham-ka-chiá ka-tī hū-tam ki-phiò niâ, chhun--ê chia̍h-tòa iû Oa̍t-lâm àn-nāi.

Sui-bóng Chi-ná tāi-sài-koán kā Oa̍t-lâm chú-pān tan-ūi khòng-gī koh si-ka ap-le̍k, m̄-koh chú-pān tan-ūi iáu sī thīn lán Tāi-oân: hō͘ lán chiūⁿ tâi, hō͘ lán khì pài-hóng Oa̍t-lâm Kok-ka hù-chú-se̍k Tēng Sī Gio̍k Sēng, koh hō͘ lán chiap-siū mûi-thé chhái-hóng. Che ē-sái kóng sī chit kúi nî lâi Tâi-oân lân-tit ê gōa-kau tōa sèng-lī. Bī-lâi ū ki-hōe lán ē koh kā chhia-lián-kî ōaⁿ chò Tâi-oân-kî, án-ne tō koh lú súi-khùi lah!

Oa̍t-lâm chèng-hú ùi 2003 nî khai-sí ta̍k-nî lóng tī kū-le̍k Goân-siau cheh chêng-āu pān-lí Oa̍t-lâm gîm-si cheh thang chhui-sak Oa̍t-lâm bûn-ha̍k. Kin-nî (2019) ê gîm-si cheh tú-hó tēng tī 2 goe̍h 17, hit kang tú-hó sī 1979 nî Chi-ná hoat-tōng tùi Oa̍t-lâm ê pian-kài chiàn-cheng ê thâu 1 kang. Oa̍t-lâm m̄-nā tēng 2 goe̍h 17 chò kin-nî ê gîm-si cheh, koh tī chêng kúi kang pān-lí kì-liām 1979 Oa̍t-Tiong chiàn-cheng sèng-lī 40 chiu-nî ê gián-thó-hōe. Bo̍k-koài Chi-ná tāi-sài-koán khì-phut-phut. In-ūi che sī tē it pái Oa̍t-lâm chèng-hú kong-khai pān 1979 Oa̍t-Tiong chiàn-cheng kì-liām.

Ùi chia ē-sái khòaⁿ chhut Oa̍t-lâm bîn-cho̍k cheng-sîn ê te̍k-sek sī “kái-piàn hām têng-sin kái-soeh.” Goân-siau cheh sui-bóng ùi Tiong-kok thoân lâi Oa̍t-lâm, m̄-koh in Oa̍t-lâm-lâng bē oân-choân chiàu i ê tián-kò͘ lâi kòe Goân-siau, tian-tò ē kā pún-thó͘-hòa piàn-sêng ū Oa̍t-lâm te̍k-sek ê cheh-ji̍t. In kā gîm-si cheh tēng tī Goân-siau chêng-āu, tō sī beh hō͘ “gîm-si” chiâⁿ chò Goân-siau ê sin thoân-thóng. Chit khoán ê àn-lē chin-chē. Chhiūⁿ kóng, Oa̍t-lâm ê kū-le̍k 8 goe̍h 15 ê Tiong-chhiu cheh sī gín-á-lâng ê kó͘-á-teng cheh. Tī hit kang, chin chē gín-á ē the̍h kó͘-á-teng chhut-lâi se̍h-ke. Koh, Oa̍t-lâm ê 12 seⁿ-siùⁿ lāi-té ū “niau” bô “thò.” Oa̍t-lâm chit khoán ê chò-hoat ta̍t tit lán Tâi-oân ha̍k-sip.

Oa̍t-lâm kin-nî ê gîm-si cheh tī Hô-lāi ê Bûn-biō, Hā-liông-oan hām Pak-kang 3 giah sûn-hôe kí-pān. Gîm-si cheh ū an-pâi Oa̍t-lâm hām kok-kok ê si-jîn lûn-liû chiūⁿ tâi liām-si. Lán Tâi-oân thoân iû Tân Bêng-jîn hām Chiúⁿ Ûi-bûn 2 ūi tāi-piáu chiū tâi liām Tâi-gí si. Tân Bêng-jîn liām “Phah-bē lāu Tâi-oân.” Chit siú si teh biâu-siá Chi-ná Kok-bîn-tóng to̍k-chhâi thóng-tī-hā Tâi-oân le̍k-sú bûn-hòa hông ap-chè ê khùn-kéng. Chiúⁿ Ûi-bûn liām “In tī tó-ūi,” biâu-siá chhù-lāi ê lâng chia̍h jiû-hî-moâi siàu-liām hō͘ Kok-bîn-tóng lia̍h khì ê 228 siū-hāi-chiá ê kò͘-sū.

Ūi tio̍h siàu-liām hit kóa ūi Tâi-oân hi-seng ê 228 siū-hāi-chiá, lán Tâi-oân Lô-má-jī Hia̍p-hōe í-keng liân-sòa kúi-lo̍h-tang pān “228 Tâi-gí Koa-si Bûn-hòa Cheh,” iōng gîm Tâi-gí koa-si, chia̍h jiû-hî-moâi ê hong-sek lâi kì-liām 228 tōa tó͘-sat. Kin-nî ê 228 oa̍h-tōng chu-sìn tī chia <http://www.de-han.org/taiwan/228/> Lán ê iōng-ì hām Oa̍t-lâm kâng-khoán, ǹg-bāng bī-lâi 228 chiâⁿ-chò Tâi-oân ê si-jîn cheh, tī hit kang ài liām Tâi-gí koa-si, chia̍h jiû-hî-moâi, hō͘ i piàn-sêng 1 khoán bîn-sio̍k oa̍h-tōng, piàn-sêng lán Tâi-oân-lâng ê seng-oa̍h ê 1 pō͘-hūn. Nā ē-tàng chò kàu án-ne, siong-sìn Tâi-oân-lâng lóng kak-chhéⁿ à, Tâi-oân-lâng chū-jiân tō ē chhut-thâu ah. 

Chiúⁿ Ûi-bûn liām si hit tiûⁿ sī tī Pak-kang séng chìn-hêng, hiān-tiûⁿ koh ū tiān-sī-tâi choán-pó. Góa chiūⁿ tâi ê sî tiau-kang seng iōng Oa̍t-lâm-ōe kā in kiong-hí Oa̍t-Tiong pian-kài chiàn-iâⁿ 40 chiu-nî. Hiān-tiûⁿ Oa̍t-lâm-lâng lóng phah phok-á hoan-gêng. Hōe āu Chi-ná tāi-sài-koán chin bē-sóng koh kā chú-pān tan-ūi khòng-gī kiam si-ap. Chu-pān tan-ūi kâng-khoán kek-phî-phî, bô hiù in. Tian-tò bē-chió kî-thaⁿ kok-ka ê tāi-piáu lóng chin koan-sim Tâi-oân siū Chi-ná tá-ap ê chéng-hêng koh lâi hām lán kau-liû. Ki-tiong, Lô-se-a (Russia) ê chok-ka liân-bêng koh pan-hoat “bûn-hòa iú-gî chióng” hō͘ lán, khún-teng lán Tâi-oân thoân ê phah-piàⁿ. 

Ùi chit pái sêng-kong kiat tó Chi-ná ê gōa-kau àn-lē lâi khòaⁿ, hō͘ lán chin chheng-chhó ê khé-sī: 1) Tī kok-chè siōng tio̍h iōng Tâi-gí, m̄-thang iōng Tiong-kok-ōe, chiah ē-tàng hō͘ gōa-kok-lâng chin chheng-chhó kám-siū lán chú-tiuⁿ “Tâi-oân m̄-sī Tiong-kok” ê koat-sim hām ì-chì. 2) Lán nā tn̂g-kî ū hām lâng kau-pôe, pit-iàu ê sî-chūn lâng mā ē thīn lán Tâi-oân. 3) Bo̍k-chiân ê kok-chè khì-hun sī to-sò͘ ê kok-ka lóng tùi Tiong-kok bái-kám, tùi Tâi-oân hó-kám. Lán tio̍h lia̍h chit-ê ki-hōe chò kok-chè gōa-kau.